Jakie kruki opanowały miasto, czyli o konstytucji 3 maja 1791

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Constitution_of_May_3%2C_1791_by_Jan_Matejko.PNG

CEL: POZNAJEMY ZNACZENIE KONSTYTUCJI 3 MAJA.

NACOBEZU:

1. Poznaję słuchowisko "Jak kruki opanowały miasto?"
2. Znam wybrane zapisy konstytucji 3 maja.
3. Tworzę projekt koszulki lub plakat.

NA DOBRY POCZĄTEK: Posłuchaj JAK KRUKI OPANOWAŁY MIASTO?.

ODPOWIEDZ NA PYTANIA.

1. Co oznacza powiedzenie "zły omen"?
2. Dlaczego dziadek opowiada baśń?
3. Jak wyglądało życie w odległym królestwie?
4. Czego obawiał się król?
5. Jakie rozwiązanie znalazł król?
6. Kim były kruki, mrówki i smutni ludzie?
7. Czym była czarna procesja?
8. Jakie stany wyróżniano w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego?
9. Jakie było najważniejsze osiągnięcie sejmu czteroletniego (1788-1791)?
10. Dlaczego Konstytucja 3 maja była ważna?

POZNAJ SŁOWO KONSTYTUCJA. Zajrzyj do słownika: KONSTYTUCJA.

JAKIE ZAPISY POJAWIŁY SIĘ  W KONSTYTUCJI 3 MAJA? (pełna treść: TEKST KONSTYTUCJI 3 MAJA). Zapisz w zeszycie 3 (według Ciebie najważniejsze).

"Wprowadzono trójpodział władzy: władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza.

Władza ustawodawcza: Sprawował ją dwuizbowy sejm złożony z izby senatorskiej i izby poselskiej. Do izby poselskiej miało wchodzić 204 posłów wybieranych przez sejmiki poselskie oraz 24 plenipotentów miast królewskich, którzy mogli zabierać głos tylko w sprawie miast, przemysłu i handlu. Do senatu wchodziło 102 członków (wojewodowie, kasztelanowie) oraz biskupi diecezjalni i ministrowie. Łącznie 132 senatorów. Ograniczono prawa senatu do prawa veta zawieszającego w zakresie praw politycznych, cywilnych i karnych. Sejm kontrolował rząd i wszystkie organy w państwie Pozbawiono praw politycznych szlachtę gołotę (klienci magnaccy nie mieli już wpływu na obrady sejmu). Prawa polityczne zachowała tylko szlachta posiadająca majątek ziemski – tzw. posesjonaci Zniesiono: liberum veto, rokosz, konfederację, przysięgę posłów na instrukcje poselskie – od tej pory posłowie byli przedstawicielami całego narodu. Co 25 lata miał być zwoływany sejm dla poprawy konstytucji, tzw. sejm konstytucyjny. Na sejmie tym senat miał pełnić tylko funkcję „rady starszych” – miał charakter doradczy ( i nic więcej). 

Władza wykonawcza: Miał ją sprawować król wraz ze Strażą Praw. Straż Praw to rada ministrów powoływana przez króla lecz pod kontrolą sejmu. Była ona odpowiedzialna przed sejmem. W skład Straży Praw wchodził : król jako przewodniczący, prymas jako przewodniczący Komisji Edukacji Narodowej i głowa Kościoła w Rzeczypospolitej, 5 ministrów (policji, spraw wewnętrznych, spraw zagranicznych, wojny, skarbu), pełnoletni następca tronu bez prawa głosu, marszałek sejmu dla zapewnienia łączności rządu z sejmem lecz tez bez prawa głosu. Ministrowie mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności przez sejm w razie naruszenia konstytucji lub innego prawa (odpowiedzialność sądowa) lub do odpowiedzialności parlamentarnej gdy postawiono im zarzuty polityczne. 

Uprawnienia króla: miał zwoływać sejm, posiadał prawo inicjatywy ustawodawczej, w jego imieniu miały być ogłaszane ustawy. Był naczelnym dowódcą wojska w czasie wojny, obsadzał wszystkie urzędy. 

Zniesiono wolną elekcję i wprowadzono dziedziczenie tronu w rodzie elektora saskiego Fryderyka Augusta. W razie wymarcia tej dynastii szlachta miała wybrać nową. Wprowadzono nowy organ administracji – Komisję Policji, która miała sprawować nadzór głównie nad miastami. 

Władza sądownicza: Pozostała ta sama – najwyższym organem sądowym był Trybunał Koronny i Litewski. 

Utworzono sądy magistrackie dla miast oraz sądy apelacyjne wydziałowe. 

Inne postanowienia: 

Religia katolicka została uznana za religię panującą w Rzeczypospolitej przy jednoczesnym zachowaniu tolerancji religijnej i wolności wyznania. 

Wprowadzono po raz pierwszy pojęcie narodu – obywatele mieli być obrońcami swobód narodowych i praw. 

Powtórzono dekret o miastach z 1790 r., który nadawał mieszczanom miast królewskich prawa i wolności polityczne. Jednym słowem mieszczanie otrzymali: - gwarancję nietykalności osobistej, o prawo do nabywania i dziedziczenia ziemi, dostęp do urzędów i stopni oficerskich, o prawo do nobilitacji (nadanie szlachectwa), w o własny samorząd, prawo do reprezentacji sejmowej – w sejmie mieli zasiadać plenipotenci, którzy mieli zabierać głos tylko w sprawach dotyczących miast, przemysłu plenipotentów handlu Liczbę plenipotentów ustalono na 24. Byli wybierani przez zgromadzenia miejskie wydziałowe. 

Wprowadzono zakaz posiadania prywatnych wojsk. 

Chłop nie uzyskał swobód politycznych tylko zapewnienie o ochronie prawnej. Utrzymano niestety pełną zwierzchność szlachty nad chłopem."

ZAGADKA: Przyjrzyj się obrazowi Jana Matejki. Jest na nim ostatni król Polski - Stanisław August Poniatowski. Która to postać? Pomoże Ci: KTO JEST KIM?

DZIAŁAJ TWÓRCZO: Konstytucja 3 maja 1791 była pierwszą w Polsce i drugą na świecie. Wprowadzała wiele nowoczesnych praw. Twoje zadanie polega na zaprojektowaniu koszulki lub plakatu mówiącego o wybranym przez Ciebie prawie zapisanym w konstytucji 3 maja. Będziesz pracować na plastyce i w domu. Swój projekt umieść do 29 kwietnia w padlecie: 205 obchodzi 230 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja.